Пайгъамбарин ﷺ гьядисдиъ дупна: «Шубур касдихъди Аллагьу Тааьлайи Гъиямат йигъан гафар апIидар, дурариз фикир тувидар ва, аьфв дарапIди, дурариз аьзаб тувди». Му гафар Пайгъамбари ﷺ шубуб ражари текрар гъапIу. Думуган асгьябарикан сари гьерху: «Фицдар бахтсуз ксар даринхъа. Я Расулаллагь, дурар фужар ву?» Пайгъамбари ﷺ жаваб туву: «Шли ярхи палат алабхьураш (чан агъирвалиан), шли футнийир апIураш, шли чан мутму кучIлиинди масу тувраш». Ярхи палат гъапиган, думу вахтар аьжуз вахтар гъахьну, хъа девлетлу жилари, чпин агъирвал, заанвал улупури, халат ликарин зизкьарихъан исина ярхиб алабхьуйи. Ари гьаддикан дупна мушваъ.
Гьаму шубубдикан сабунубдикан улхидихьа – футнайикан. Думу лап чIуру хасиятарикан саб ву.
Футна, жараси "гъибат" – думу инсандин кьяляхъ улхуб ву. Гирами Кьур’андиъ дупна (мяна): «Инсанди гъапIу гьарсаб гаф Ракьибди ва Аьтидди дибрикIди гъибтрадар». Ракьиб ва Аьтид инсандин арччул ва гагул гъюнариин вари бикIури шлу малаикар ву. Думу малаикарикан хабар вуйи касди, йиз фикриан, чIуруб дарапIур, гьаз гъапиш дугъаз дурари вари бикIурайиб аьгъя.
Аллагьу Тааьлайи гирами Кьур’андиъ дупна (мяна): «Чиб-чпин кьяляхъ гаф михъипанай, учвкан саризкьан чан кечмиш гъахьи гъардшин йикк ипIуз ккундинхъа?! Думу учвуз чиркинди хьибди» (сура «аль-Гьюжурат», аят 12).
Пайгъамбарин ﷺ вахтна сар кас жигьаддиъ шагьидди кечмиш гъахьну. Ва сар гьадушвахь хьайири: "Мугъаз женнет гьязурди а", – гъапну. Пайгъамбари ﷺ гьерху: «Увуз наънан аьгъявуз? Белки, дугъу чаз герек дарубдилан улхури гъахьун шул, ясана мюгьтаж’вал адрубдиъ кьискьисвал апIури гъахьун шул».
Пайгъамбари ﷺ гьерхну: «Гъибат фу вуш, аьгъянучвуз?» «Аллагьдиз ва Дугъан Пайгъамбариз ﷺ ужуди аьгъя», – жаваб туву асгьябари. Пайгъамбари ﷺ гъапну: «Чан гъардшилан дугъаз кьабул даршлуб пуб, ари гьадму ву гъибат». «Хъа гьациб ляхин думу касдик кади гъабхьиш?», – гьерху асгьябари. Пайгъамбари ﷺ жаваб туву: «Эгер учву улхурайибдикан думу касдик кади вуш, думу гъибат ву, хъа эгер ктарш – бугьтан, яни гьадгъулан футна апIуб» (имам Муслим, Тирмизи, имам Малик).
Бугьтан гъибаттIан аьхю аьзабнануб ву. Жарарикан, гьадгъаз кьабулди дарди, гьадгъак кайиб пуб гъибат ву . Хъа бугьтан кIуруш, жара касдикан кучIал вуйиб пуб ву. Дицдар чIуру ляхнариз нияткьан ади ккундар.
Кибру – думу агъирвал, имбудартIан жвув заанди дерккуб ву. Пайгъамбари ﷺ дупна: «Шлин кIваъ саб тикисибкьана аьгъирвал аш, думу женнетдиз гъягъидар». Агъирвал улупуб мелзниин шулу, эгер дугъу гьарган «узу, узу» – кIури гъахьиш. Гьаци кIури гъабхьну иблисдира: «Узу Адам пайгъамбартIан заанди вуза. Узу цIикан халкь дапIнайир вуза, хъа Адам – ругдикан».
Гьясад – гьюссудвал – му сар касдиз Аллагьу Тааьлайи фицдар вушра ниъматар тувган, думу кас гьадрарихъ мягьрум духьну ккунийи, кIуру фикрар апIуб ву. Пайгъамбари ﷺ дупна: «Гьюссудвали инсандин ужудар ляхнар, цIи гакIвлар фици ургуруш, ари гьаци ургуру».
Рияъ – саб ляхин апIруган, жарадари чан ад апIбан бадали, гьадрариз улупуз кIури апIуб ву. Рияъ думу увуз уву апIурайи ляхникан имбудари дулхну ккунивал ву. Дидин асас мяна увуз инсанарин арайиъ заан йишв бисуз ккунивал ву.
Сар кечмиш гъахьи кас, шагьиддин аьжал гъабхьнушра, жегьеннемдиз гьаъру. Дугъу кIуру: «Я йиз Аллагь, узу Яв рякъюъ шагьидди кечмиш гъахьунза». Аллагьу Тааьлайи жаваб тувди: «Ваъ, дици дар. Инсанари уву дирбаш кас ву дупну ккундийвуз, ва магьа дурари гьаци гъапну».
Аьли асгьябдихьан дуфна: «Рияъ ади Кьур’ан ва гьядисар урхрудариз Гъиямат йигъан Аллагьу Тааьлайи пиди: «Учву фукIа гъадабгъруган, учвуз кьимат ис апIурдайинхъа, сарпирди учвуз саламра тувурдайинхъа, учвухьна гьюрмат уьбхюри, учвуз ккуниб тамам апIурдайинхъа? Гъи учвуз думу ляхнарихъан саваб адар – вари герек вуйиб сару гъадабгъунчва».
Ари магьа гьамцдар лишнар инсан Аллагьу Тааьлайин рягьимлувалихъ мягьрум апIрудар ву.
Гъит Аллагьу Тааьлайи ухьу му ляхнарихьан уьрхри ва Пайгъамбарин ﷺ суннайихъди гъягърударикан апIри! Амин!
Хадижат Эседуллаева
