Усру лаххаврия

5 Март 2018
1052

Инсаннал гьарца кьини ишла дувайсса задру цири куну цIуххирча, кьянкьану учин бучIир, щак бакъа ми усру ва янна душиву. Уссал ва янналул жулва щалвагу чурх буручлай бур дякьия, кIиришивруя, ва цаймигу хьуна дакьин бюхъайсса зарал биян буваймуния ва чил ярунния. Усру дакъа яхъанахъисса инсанвагу акъахьунссар учин бучIир. Цалчин усру дурма цуривгу мяйжанну кIулну бакъар.

Усру лаххаву суннатссар. Идавсил увкуссар: «Усру хIадур дулувара, усру лархсса адимина чай буртти ивкIма кунассар» (Муслим, 2096).

Дунгъузрал бурчу

ЖучIавасса ттучаннаву, базаллаву дахлахисса усру чIявучин дунгъузрал бурчу ишла бувну дурсса хьуна дакьлай дур, мунияту, мусульманнал мудан усру ласайсса чIумал гай марцIссарив, чапалссарив куну цIухлан, кIул буллан багьлай бур. Дунгъузрая ягу ккаччил бурчуя дурсса усру лахлан къабучIиссар, гай лархсса чIумал нажасрал чапал шаврия нигь дунутIий. Жунма кIулсса куццуй, дунгъуз ва ккаччи нажасъсса жанаварт хъанахъиссар. Цирда усру дунгъузрал бурчуя дурсса дакъахьурчагу, чIявучин гайннул вихдихьу дикIай дунгъузрая дурсса. Мунин бувну, га вихдихьу ччаннайн щилащисса духьувкун, ччан нажасърал чапал къавхьуну личIан къабюхъайссар. Дунгъузрал ягу ккаччил нажас лиххан дуваншиврул, га щусса кIану арийлва щинай шюшайссар, миннувасса цал щин аьрщаращал хIала дурну. Усру дуллай маэшат буллалиминнангу кIулну бикIан аьркинссар, дунгъузрал бурчу ишла баву хIарамсса иш бушиву.

Лахъсса нехъри

ЛяличIисса къулагъас дуван аьркинни хъаннил уссах, хаснува гайннул никъурттах. Лахъсса никъа бусса усру лаххаврил заралунния цуксса бусларчагу, модалул циламур ласлай бур, цIу-цIусса, 5, 10, 15 сантиметра дусса «аьламатру» итадакьлай бур.

Лахъсса нихъри бусса усру ларххун заназисса хъаннил чIярусса цIуцIавуртту ялун личаврил нигь дуссар: бурхIайнсса, никирттайнсса гуж багьаву хъунма хъанахъиссар.

ЧIявуми лахъ нихъри лаххултрал учай: «жу, хъами, укунсса буру: чурххан зарал бухьурчагу, жул дакIурдин къутI-къутI тIисса некъурттал чIу ххирар», – куну. Гай чIурдая Кьуръанналуву ци увкуну буссарив кIул хьурча ми хъаннил ци учинавав (мяъна): «… заназисса чIумал ччаннах чIурду мабуллардича, лагмасса арамтал хIайран буллай…» (сура Ан-Нисаъ, 31 аят).

Усру лаххаврил адабру

– Шариаьтрал луттирдаву увкуну бур хIажатханттувун усру дакъа увххун къахъиншиву, цуксса марцIсса хIажатхана бунугу.

– Ца ус ларххун заназавугу къахъинссар. Мунин далилнугу хъанахъиссар хIадис: «Ца  ус ларххун мазанарди, ягу кIирагу лаххияра, ягу кIирагу ликкияра» (Бухари, Муслим). Ибну ХIажар Аскьалани тIий ур: «Ва масала багьайссар циняв чутсса яннардайнгу, масала, жуларду, ягу ца каххуравун ка дуркIун, гамунивун къадуркIуна заназаву». «ЩяйтIан ца ус ларххун занан бикIайссар», увкуну бур хIадисраву

– МухIаммад Идавсил увкуссар: «Зува усру лахлахисса чIумал урчIамуния байбишияра, ликлакисса чIумал цал киямур ликкияра» (Бухари). Абу Давудлул бувцусса хIадисраву бувсун бур, ччаннай авцIуну усру лаххаву къахъиншиву, щяивкIун лаххан аьркиншиву.

МухIаммад Идавсил бурчул усру лаххайсса диркIссар. ХIакьинусса кьини жучIанна дирну дур царай Идавсил усру, ми цирдагу дуссар Туркнавусса музейраву. Идавсил цала усру ва янна цала дакьин дайсса, зия хьумур дуруххайсса диркIссар.

Хъинну хъинссар бачIва ччаннах заназаву. ЦIанасса чIумал медициналулгу му тасттикь буллай бур. Мукун заназаврия мюнпат бушиву кIулну бивкIсср жула Идавсингу . Ганал цалва асхIабтурайн буюр бувайсса бивкIссар чIун-чIумуй бачIва ччаннах заназияра, куну (Абу Давуд, 4160). Мунин бувну, ачIаччаннахь заназавугу суннатссар.

Рамазан ХIасанов

Самые интересные статьи «ИсламДага» читайте на нашем канале в Telegram.