Гьюрметли дин къардашларым! Биринчилей Аллагьгъа гьар бир макътавлар болсун бизин Ислам динге тюзлеген, Пайхаммарыбызны ﷺ уьмметинден этген ва шу сыйлы болгъан, берекетли болгъан рамазан айгъа етишдирген саялы. Кёплер бардыр бу айгъа етишмей оьлюп гетгенлер, оланы да Аллагь гюнагьларындан гечсин. Бизин шулай сыйлы айгъа етишдирген саялы Аллагьгъа макътавлар болсун. Аллагьу таала рамазан айны бизге берекетли этсин, хайырлы этсин, гюнагьларыбыздан тазаланып, яхшы амаллар да этип, Оьзюне ювукъ болмагъа кёмек этсин.
Къардашларым! Рамазан ай бек сыйлы ай, динибизни рукнуларындан бирисидир. Рамазан ай гелмек булан Аллагьу таала женнетлени къапуларын ачадыр, жагьаннемни къапуларын буса ябадыр. Бизге енгил болсун учун шайтанланы, жинлени бугъавлайдыр. Пайхаммарыбыз ﷺ шолай айта.
Къардашларым! Рамазан ай Аллагьны янындан йылда бир керен гелеген сыйлы къонакъдыр. Бизге сыйлы къонакъ геле десе, биз нечик ону къаршылайбыз, сыйлайбыз! Шолай рамазан айны да арив къаршылама герекбиз. Арив къаршылап бажарсакъ, Аллагьны янындан бизге кёп сыйлылыкълар болур.
Биринчилей, биз болгъан гюнагьларыбызгъа, хаталарыбызгъа герти товба этмеге герекбиз. Бу ерде эсгермеге бир хабар эсиме гелди. Бир жагьил улан болгъан, оьзю намаз да къылмайгъан, башгъа тюрлю яхшы амаллар да этмейген ва оьзю де кёп гюнагьлагъа батгъан. Тек рамазан ай гелген заманда, бу улан оьзю этген гюнагьлагъа гьёкюнме де гьёкюнюп, товба да этип, киринип, чайынып, намазларын да башлап, оразада тутагъан болгъан. Сонг бу улан оьлгенде, муну бирёв тюшюнде гёрюп, бугъар: «Аллагь сагъа не этди, нечик къаршылады?» – деп сорагъан. Бу яш: «Рамазан айгъа этген гьюрмет саялы Аллагь менден гечди», – деп жавап берген.
Биз де, къардашларым, яшавубузда бир яхшы амал этмеген бусакъ да, кёп гюнагьлар этген бусакъ да, гьали рамазан ай гелгенде, арив кюйде товба да этип, этген гюнагьлагъа гьёкюнюп, тюз ёлгъа тюшсек, Аллагьу таала бизин гечме де гечежек, ва башгъа тюрлю сыйлылыкълар да бережек, Аллагь буюрса. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Сиз гюнагьлар этсегиз, ва шо сиз этген гюнагьлар кёплюгюнден кёклеге етишсе де, сонг эс табып герти товба этсегиз, Аллагь сизин товбагъызны къабул этип гюнагьларыгъыздан гечежек» (Ибн Мажагь). Шо саялы биринчилей герти товба этмеге Есибиз Аллагь барыбызгъа да кёмек этсин.
Экинчилей, къардашларым, оразаны хадирин билейиклер. Рамазан ай битгенни де эс этмей къалажакъбыз. Узун гюнлер, исси гюнлер деп оразаны тутмай къоймайыкълар, савлугъу бар адамлар ораза тутмагъа къаст этейиклер. Аллагь Оьзюню малайиклерини алдында ораза тутагъан адамлар булан оьктем бола. Аллагь олагъа: «Гьей мени малайиклерим, къарагъыз Мени къулларыма, олар оьзлени напслары сюеген затланы да къойгъан, ашны-сувну да къойгъан Мени учун ва ораза Мени учундур ва Мен олагъа тийишли зувапланы берермен», – дей. Гёремисиз къардашларым, нечик Яратгъаныбыз рази бола ораза тутагъанлар булан. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айта: «Ораза тутагъан адамгъа эки сююнч бар, бириси оразасын ачагъанда, бирёвюсю буса, оьзюню Еси Аллагьу таалагъа ёлукъгъанда» (Тирмизи).
Бугюнлерде оразаны ачагъан заманда биз нечик сююнебиз къардашларым, шо кюйде ораза тутагъан адамгъа болагъан ниъматланы, сыйлы даражаланы гёрген заманда, ахыратда да бек сююнежек. Есибиз Аллагь бизин де шолай сююндюрсюн.
Биз дагъы да билме герекбиз, рамазан айны оразасын тутмакъны зувабы уллу йимик, бола туруп ораза тутмай къоймакъны гюнагьы да уллудур. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айта: «Ким рамазан айны оразасын тутма да бола туруп, бир гюнню оразасын уьзюрюсюз, яда аврувсуз ачса, сонг гьёкюнюп, шону оразасын тёлеп тута болса да, шону зувабына етишмес, савлай йыл ораза тутса да». (Абу Давуд, Насаи, Тирмизи, Ибн Мажагь). Ораза тутагъан адам бирёв булан эришсе, бирёвню башын сёйлесе, бирёвню хатирин къалдырса, айтды-къуйтду юрютсе, экевню эришдирсе, ялгъан айтса, гьарам затгъа къараса, оразаны сыйлылыгъын, зувабын къутгъарадыр.
Рамазан айда дагъы да яхшы бола Къуръанны кёп охумагъа. Абу Зар деген асгьаба булай хабарлай: «Гьей Аллагьны Элчиси ﷺ, магъа васият эт», – деп тилеген эдим. Пайхаммар ﷺ магъа айтды: «Сен Аллагьдан къоркъ, шо бары да ишни башыдыр», – деген. Сонг мен огъар дагъы да: «Гьей Аллагьны Элчиси, дагъы да васият эт», – деп айтдым. Ол магъа булай айтды: «Сен Къуръан оху, гертиден де Къуръан сагъа ярыкъ береген нюрдюр бу дюньяда ва кёклерде сагъа оьктемликдир» (Ибн Гьиббан). Къуръан охуйгъан адамны яшаву ярыкъ бола, берекетли бола, гьатта кёкдеги малайиклер де олай адам булан оьктем бола. Янгыз дюньяда тюгюл, ахыратда да кёп уллу пайдасы бар бизге Къуръанны. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Сиз Къуръан охугъуз, о сизге шапаатчы болуп, кёмекчи болуп гележек къыяматгюн» (Муслим).
Лап да къыйынлы гюн, лап да бизге кёмек тарыкълы гюн, бизге Къуръан гележек кёмекчи болуп. Шолай кёмекни биз де болабыз алып, эгер де биз оьзюбюз де Къуръан охуп уьйренсек, авлетлерибизге де уьйретсек. Авруйгъан юреклени, тот басгъан юреклени тазалайгъан Къуръандыр. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Бу юреклер тот басадыр, темир тот басагъан йимик». Асгьабалар сорагъанлар: «О юреклени нечик тазалама бола»? О айтгъан: «Къуръан охумакъ булан тазалама бола». Рамазан айда Къуръанны охумакъ дагъы да сыйлыдыр, артыкъдыр. Къуръанны охуп болмайгъан адам, оьзю билеген сураланы охума да ярайдыр. Аллагь бизин Къуръанны кёп охуйгъанлардан этсин.
Дагъы да бу айда садагъалар этмеге, бирёв-бирёвню гёнгюн алмагъа, сююндюрмеге яхшыдыр. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Бу бир бирёвню сююндюреген, гёнгюн алагъан айдыр». Садагъа бек гючлю затдыр. Садагъа этмек герти муъминлени хасиятыдыр. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Сиз садагъа этигиз, садагъа этмек сизин жагьаннемден къутгъаражакъ» (Табарани). Пайхаммарыбыз ﷺ дагъы да булай айтгъан: «Ким муъмин адамны ашатып тойдурса, Аллагь ону къыямат гюн болгъанда женнетни ашларындан ашатажакъ. Ким муъмин адамгъа сув берсе, сувсап болгъанда, къыямат гюн Аллагь ону женнетни сувларындан ичирежек. Ва ким муъмин адамны гийиндирсе, къыямат гюн Аллагь огъар женнетни гийимлерин гийиндирежек» (Абу Давуд, Тирмизи).
Булай адамлар бу гюнлерде бизин арабызда да бардыр. Олагъа оьзюбюзден болагъан кёмеклени этсек, Аллагь янындан шулай сыйлылыкълагъа етишип болабыз.
Дагъы да рамазан айда яхшы бола таравигь намазлагъа бармагъа. Оразасын ачгъан сонг бираз ял да алып, яссы намазгъа межитге де барып, жамият булан яссы намазны да къылып, ондан сонг таравигь намазланы да къылса, ондан сыйлы зат бармы къардашларым?! Намазланы арасында Аллагьгъа арив макътавлар этеген тасбигьлени де охуп, Аллагьгъа тилеп, ял барып, дуалар этсе, огъар тиеген зат бармы?! Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтагъан болгъан: «Рамазан айда «Ля илягьа илляллагь», «Астагъфируллагь» деп кёп айтыгъыз, Аллагьгъа женнетни тилегиз ва жагьаннемден къутгъарсын деп тилегиз». Рамазан ай гьар гюн боламы дагъы бизге къардашларым?
Рамазан айда яхшы бола кёп дуалар этмеге, оьзюбюзге де, ата-аналарыбызгъа да, агьлюбюз-авлетлерибизге де, дос-къардашларыбызгъа да ва савлай бусурман уьмметге де. Дуа деп айтагъан зат, бек гючлю зат. Аллагьу Таала сыйлы болгъан Къуръанда булай айта (маънасы): «Сизин Есигиз айтды, Магъа тилегиз, Мен сизге жавап берермен». Герти юрек булан адам дуа этип Аллагьгъа тилесе, Аллагь огъар жавап бере, юрегиндеги къайгъысын тайдыра, гюнагьларындан гече, гьар бир тилевюне жавап бере. Адамлар оьзлеге бир затны тилесе, сюймейлер, амма Аллагьу таала тилемесе, сюймейдир. Пайхамарыбыз ﷺ булай айта: «Аллагьны сыйлылыкъларын, яхшылыкъларын тилегиз, гертиден де Аллагь сюедир Оьзюне тилегенни» (Тирмизи).
Дагъы да къардашларым хасокъ да рамазан айда инсанлагъа рагьмулу болмагъа герек бола. Бизин Пайхаммарыбыз ﷺ нечик рагьмулу болгъан, инсанланы нечик абурлайгъан болгъан, нечик олагъа кёмек этеген болгъан, гелген къонакъны нечик сыйлагъан, авруса гёрме баргъан, оьлсе гёмме баргъан, сапаргъа гетгенине арив дуа этген ёлун Аллагь онгарсын деп. Олай да Пайхаммарыбызны ﷺ башгъа тюрлю яхшы амаллары, арив къылыкълары белгилидир. Пайхаммарыбыз ﷺ булай айтгъан: «Ким инсанлагъа рагьмулу болмаса, Аллагь да огъар рагьмулу болмас» (Бухари, Муслим). Башгъа гьадисде булай айтгъан: «Бизден тюгюлдюр уллугъа абур-сый этмейген, гиччиге рагьмулу болмайгъан…» (Агьмад, Тирмизи). Бизден тюгюлдюр деген сёзню маънасы, иманы камил тюгюлдюр, иманы осал адамдыр, олай адамгъа кёп уллу къоркъунч бар. Янгыз инсанлагъа тюгюл, гьайванлагъа да, жан-жанываргъа да рагьмулу болмагъа чакъыра бизин Ислам дин.
Бир гиши гелип Пайхаммарыбызгъа ﷺ булай айтгъан: «Гьей Аллагьны Элчиси , къойну соймагъа мени языгъым чыгъа, болмайман шону союп», – деген. О заман Пайхаммарыбыз ﷺ бугъар жавап берген: «Эгер де сен огъар рагьмулу болсанг, Аллагь да сагъа рагьмулу болур» (Гьаким). Бир тиштайпа мишикни оьлтюрген саялы ахыратда жагьаннемге гирер деген Пайхаммарыбыз ﷺ (Бухари). Бир гиши итге сув берген саялы ахыратда женнетге гирер деген Пайхаммарыбыз ﷺ (Бухари). Гьайвангъа да рагьмулу бол деп буюра буса Ислам дин, нечик ойлашасыз, инсангъа нечик болмагъа герек?
Аллагьу таала барыбызгъа да кёмек этсин шу сыйлы рамазан айны гьюрметин сакъламагъа. Йылдан йылгъа эсен-аман етишип, Аллагь рази болагъан кюйде яшамагъа Аллагь бизге кёмек этсин. Амин.
Арслан гьажи Моллаев
Яхсай юртну имамы
